24 april 2025

“Het uniform dat ik draag, is niet anders dan het uniform van de regionale politieman of -vrouw. Precies hetzelfde”, zegt Inge Godthelp, politiechef van de Eenheid Landelijke Expertise en Operaties. De eenheid, kortweg LX, is anderhalf jaar geleden samen met de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies (LO) ontstaan uit de splitsing van de voormalige Landelijke Eenheid. We spreken met haar over de relatie van de LX met de regionale eenheden en het lokaal bestuur.

“Het versterken van de verbinding met de regionale eenheden is echt ons focuspunt”, zegt Inge Godthelp. De één-korps-boodschap is de afgelopen anderhalf jaar overigens niet alleen intern binnen LX verkondigd. “We maken momenteel een ronde langs alle eenheden en eenheidsleidingen, om te bespreken wat we voor elkaar kunnen betekenen. Als LX zetten we een groot aantal werkzaamheden van de oude Landelijke Eenheid voort die te groot, te specialistisch of te duur zijn voor een regionale eenheid. Maar we zijn één organisatie en voeren als korps één gezamenlijke opgave uit.”

Veel samenwerken

Volgens Godthelp wordt soms pas duidelijk wat de LX te bieden heeft, als er een incident of crisis is. “Maar juist in de reguliere operatie zoeken we veel meer verbinding, bijvoorbeeld met onze intelligence en hoogwaardig specialisme. Wij willen als korps als één intelligenceorganisatie werken, gericht op ons voorspellend vermogen, op het in kaart brengen van fenomenen en op het snel kunnen mobiliseren en delen van informatie over actuele onderwerpen. Ik hoop dat de regionale eenheden en de burgemeesters merken dat wij heel veel samenwerken en dat ons specialisme niet iets is wat ver weg is georganiseerd, maar gewoon dichtbij is.” Als voorbeeld noemt ze een achtervolging “die op de snelweg begint, bijvoorbeeld met een van onze interventieteams, maar die in de wijk eindigt. Dat is niets anders dan de politietaak die wordt vervuld. Het maakt deel uit van één en hetzelfde politieproduct, ook al zijn het medewerkers van LX. Die mindset die moet bij ons in de eenheid aanwezig zijn, maar ook in de regionale eenheden. Dan kun je elkaar echt helpen.”

Behoeftestelling

Over het proces van behoeftestelling, om tot inzicht te komen wat de LX kan doen en betekenen, zegt Godthelp: “In de operatie is dat eigenlijk een heel organisch proces. Ons aanbod is enorm divers. Neem een vermissing, zoals onlangs aan de hand was met twee kinderen. Daar zijn veel LX-processen bij betrokken die bijdragen aan het lokaal proberen te vinden van de vermisten. Van Operations tot en met de inzet van de helikopter en het uitzetten van een Amber Alert. Een ander voorbeeld is Koningsdag. Dat is een samenwerkingsproces van heel veel blauw uit het hele land. Ook zit er bewaken en beveiligen onder en realtime intelligence. Evenals de inzet van de paarden en honden. Dat spreek je al een jaar van tevoren met elkaar af. Wat nog vergroot kan worden, is de bekendheid van bepaalde specialismen. Wij kunnen bijvoorbeeld op een innovatieve manier een plaats delict in beeld brengen. Niet iedereen kent onze technische mogelijkheden op dat vlak. Maar daarmee kunnen wij opsporingsteams beter helpen. We willen daarom doorlopend in gesprek zijn met de regio's over ons werk. Als wij een auto langs de kant zetten en daarin zwaar vuurwerk aantreffen en in beslag nemen, dan draagt dat óók bij aan een veiligere wijk.”

Inzicht geven

Godthelp benadrukt dat het van belang is om het lokaal bestuur meer inzicht te geven in de mogelijkheden van LX. “Wij hebben twee keer per jaar een gesprek met een vertegenwoordiging vanuit de regioburgemeesters, de ‘vooruitgeschoven posten’. Dan praten we over het meerjarenperspectief van de landelijke eenheden. Ik spreek dan uiteraard vanuit LX.

Als het gaat om acute situaties en incidenten, zoals de eerder genoemde achtervolging van de snelweg tot in een wijk, wordt een burgemeester geïnformeerd via reguliere lijnen. Dus via de regionale eenheid. “Het hangt onder meer van de aard van het incident af door wie precies. Om meer inzicht te geven in de ondersteuning en expertise van de LX over de gehele breedte van het politiewerk, blijven we graag nauw in contact met de (regio)burgemeesters. Politie en gezag staan immers samen aan de lat om criminaliteit aan te pakken en Nederland veilig te houden.”

Transitie binnen een transitie

De ontwikkeling van het nieuwe stelsel Bewaken, Beveiligen en Beschermen heeft veel veranderd voor de LX, meent Godthelp. Ze spreekt van ‘een transitie binnen een transitie’. “Dat wij als één korps willen acteren blijkt ook uit de toedeling van landelijke taken. Naast politiechef van de LX ben ik ook portefeuillehouder Bewaken, Beveiligen en Beschermen. Daarmee ben ik korpsbreed verantwoordelijk om dit politieproces goed uit te voeren.”

We gaan naar een centraal stelsel voor het bewaken en beveiligen van personen onder gezag van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV). Daar richten wij nu binnen LX de uitvoerende capaciteit verder op in. Persoonsgerichte beschermingsmaatregelen worden binnen de politie uitgevoerd door de Dienst koninklijke en diplomatieke beveiliging (DKDB) en/of de persoonsbegeleiding (PGB). Het zijn geen geüniformeerde mensen. Verscherpt toezicht rijden doen wij dan ook niet. Dat is een blauwe taak. Bij de uitvoering van het stelsel is nauwe samenwerking op operationeel niveau met de regionale eenheden vereist. We zullen met elkaar goed moeten kijken: wie kan welke taak uitoefenen. De verschuiving van taken vereist ook een goede afstemming met het Openbaar Ministerie, vanwege de verschillende gezagslijnen.  

Landelijke coördinatie

We werken aan landelijke regie en coördinatie op de uitvoering binnen het stelsel Bewaken, Beveiligen en Beschermen middels het Landelijk Coördinatie Centrum (LCC). Dit doen we samen met de Koninklijke Marechaussee, OM en NCTV; LCC is een samenwerkingsverband van die vier partijen. Doel van het LCC is om te zorgen voor overzicht en samenhang, om de inzet van maatregelen gericht en efficiënt te organiseren. En dat wil ik niet zien vanuit een hiërarchische verhouding. Het gaat uiteindelijk om de verdeling van schaarste. Er zijn ook afspraken gemaakt over het beter informeren van burgemeesters. Als iemand in het stelsel wordt opgenomen, wordt de burgemeester op de hoogte gesteld. Het LCC is daarin een belangrijk ‘point of contact’ voor de NCTV en regionale eenheden. Het LCC kan overigens ook op verzoek coördineren voor het lokaal gezag en voor de regionale eenheden, voor bewaken en beveiligen van zaken die buiten het nieuwe stelsel vallen. Daarmee kunnen we nog veel potentie benutten.”