Begroting 2023 Justitie en Veiligheid

20 september 2022

Onderstaand vindt u in het kort de belangrijkste punten uit de zojuist gepresenteerde begroting 2023 voor wat betreft Justitie en Veiligheid. Er wordt met name ingegaan op het onderdeel politie en grote wijzigingen in het veiligheidsdomein.

De financiële reeksen in de begroting betreffen de uitwerking van de regeerakkoordgelden en de extra middelen die vorig jaar met Prinsjesdag en de daaropvolgende Algemene Beschouwingen zijn vrijgevallen. De exacte toewijzing van deze middelen heeft grotendeels reeds plaatsgevonden en is nu verwerkt in de begroting. Het betreft hier dus geen nieuwe intensiveringen.

Wel zijn er twee nieuwe intensiveringen in het brede veiligheidsdomein te vinden:

  • Een verhoging van de BDUR (Besluit Doeluitkering Rampenbestrijding) voor crisisbeheersing, structureel oplopend naar 83 mln euro. Dit geld is bedoeld voor het beter voorbereiden op toekomstige (langdurige) rampen en crises door het versterken van het fundament en netwerk, platform en de informatiefunctie. Verder is het bedoeld voor betere voorbereiding op bovenregionale crises (flexibele netwerksamenwerking tussen regio’s en met Rijk en andere crisispartners). Tot slot is het bedoeld voor de inrichting van een knooppunt Coördinatie Regio’s Rijk (24/7 ondersteuning in coördinatie en informatiemanagement tussen regio’s Rijk en crisispartners).
  • Structureel 85 mln euro per jaar voor de doorstroom migratie. Daarin wordt onder meer de aanpak van overlast geïntensiveerd (15 mln), aparte locaties voor kansarme asielzoekers (bv. veilige landen) ingericht (15 mln) en gespecialiseerde teams ingericht om de terugkeer van overlastgevers te bevorderen (15 mln). Daarnaast is er 40 mln beschikbaar voor de verlenging t/m 21 jaar van de opvang en begeleiding van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV18+). Dit staat nog los van extra middelen die bijvoorbeeld naar het COA gaan.

De belangrijkste onderdelen uit de beleidsagenda

Hieronder staan de belangrijkste passages uit de beleidsagenda van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Politie

Een deel van de in het regeerakkoord beschikbaar gestelde 200 mln euro voor de politie wordt gebruikt om de basis op orde te krijgen. Hiertoe wordt geïnvesteerd in preventie, herstel en re-integratie van politiemedewerkers met PTSS. Ook worden informatiesystemen vernieuwd en worden meldkamers uitgebreid. Tot slot wordt de interceptiedesk versterkt en gecontinueerd als onderdeel van de specialistische opsporing.

2023 staat in het teken van het op orde krijgen van de operationele politiecapaciteit en het bouwen aan een politie die klaar is voor de toekomst. De operationele formatie breidt de komende jaren uit met 2400 fte. Hier bovenop worden in 2024 en 2025 700 extra agenten opgeleid voorin de wijk. In achtereenvolgende cohorten starten aspiranten om deze formatie-uitbreiding te bezetten. De eerste groepen aspiranten zullen naar verwachting in 2023 afstuderen van de vernieuwde basisopleiding en instromen in de politieorganisatie. Met die instroom neemt de druk op de basisteams enigszins af.

Om knelpunten op te lossen werken we verder aan het ‘Landelijk Functiegebouw van de Politie’. Bij de Landelijke Eenheid geven we opvolging aan kritische rapporten, waaronder die van de Inspectie Justitie en Veiligheid en de adviezen van de commissie Schneiders.

Er wordt eveneens in 2023 gestart met een wetgevingstraject om de Wet politiegegevens aan te passen.

Tot slot wordt gekeken naar de toekomst van de politiefunctie. In samenhang worden de politiefunctie, de inrichting ervan en de taakuitvoering door de politie hierbinnen bezien. In 2023 wordt daarbij nadrukkelijk naar de inrichting van de politiefunctie gekeken en wordt op zoek gegaan naar nieuwe en/of nauwere samenwerking binnen het stelsel.

Diversiteit

De politie moet oog hebben voor de verschillende culturen en leefstijlen in ons land. Tevens moeten alle politiemedewerkers, ongeacht hun achtergrond, zich binnen de organisatie gewaardeerd en veilig voelen. Racisme en discriminatie hebben geen plaats binnen de politie. Daarom wordt vanuit een nieuw perspectief gewerkt aan thema’s diversiteit, inclusie en vakmanschap. Het voorkomen en bestrijden van discriminatie en racisme en het zorgen voor veiligheid in de teams en veiligheid voor alle burgers heeft daarbij expliciet de aandacht. In de jaren 2021-2024 wordt in totaal € 7 mln. ingezet voor de activiteiten in het kader van Politie voor iedereen, in het bijzonder de pilot als gevolg van de motie Paternotte om in nauw overleg met het OM de mogelijkheden van inzet van gespecialiseerde rechercheurs bij discriminatie te onderzoeken. Daarnaast is 2 mln meerjarig vrijgekomen uit de motie Hermans (2022-2025) voor verbetering van de aanpak van discriminatie en geweld tegen LHBTQI+.

Ondermijning

De aanpak van ondermijning wordt samen met alle overheidspartijen verder uitgebouwd. Investeringen vinden plaats in verdere versterking van opsporing en vervolging, de kroongetuigenregeling, internationale samenwerking, de aanpak van logistieke knooppunten en de aanpak van criminele geldstromen. Daarnaast zijn de middelen in de begroting verwerkt voor de versterking van de aanpak door RIECs (zowel in het basisbedrag voor het RIEC, als voor de versterking van de regionale aanpak), de plannen rond preventie met gezag, de aanpak van mainports en het Strategisch Kenniscentrum. 

 Daarbij zijn vier prioriteiten genoemd:

  • Voorkomen

Doel is om samen met gemeenten, private partijen en publieke partners invulling te geven aan een integrale aanpak die ervoor zorgt dat kinderen en jongeren niet afglijden in de criminaliteit. Kernbegrippen zijn focus, bewezen interventies, combinatie van preventie/educatie/arbeidstoeleiding en re-integratie.

  • Doorbreken criminele netwerken en verdienmodellen

Focus ligt hier op de aanpak van criminele geldstromen en de samenwerking met andere landen om drugssmokkel tegen te gaan. Onderdeel van dit spoor is het wetsvoorstel non-conviction based confiscation.

  • Bestraffen

Er wordt geïnvesteerd in de gehele strafrechtketen van politie en FIOD tot gevangeniswezen en reclassering.

  • Beschermen

Er wordt ingezet op het weerbaarder maken van lokaal bestuur, rechters, officieren van justitie en advocaten. De aanbevelingen van de commissie Bos op het stelsel van bewaken en beveiligen worden verder uitgewerkt. 

Afpakken

Misdaad mag niet lonen en het compenseren van geleden schade aan slachtoffers en rechthebbenden staat voorop. Daarbij wordt samengewerkt tussen bestuurlijke partners en de partners in de strafrechtketen, waarbij per strafzaak wordt bezien naar de meest effectieve en realiseerbare interventie. Verwezen wordt eveneens naar het plan van aanpak witwassen, waaraan verder uitvoering zal worden gegeven.

Mensenhandel en seksuele misdrijven

Het programma «Samen tegen mensenhandel» wordt versterkt met 2 mln euro. Ook wordt gewerkt aan de modernisering van het artikel waarin mensenhandel strafbaar is gesteld. Ook wordt de inwerkingtreding van de wet seksuele misdrijven per 2024 verder voorbereid. Ten behoeve hiervan investeert de politie in capaciteit voor de zedenpolitie, medisch forensisch onderzoek en de opleiding tot zedenrechercheur.

Aanpak personen met verward gedrag

De samenwerking tussen politie, GGZ en gemeenten wordt geïntensiveerd. De afgelopen jaren is gebleken wat ‘best practices’ zijn. Daarbij is oog voor regionale verschillen. Daarom wordt gevraagd aan politie, zorgaanbieders en gemeenten de best practices duurzaam te implementeren.

Crises

Ontwikkelingen in de afgelopen jaren hebben aangetoond dat interne en externe veiligheid steeds meer zijn verbonden. Daartoe zijn goede crisisstructuren nodig, die ook toekomstbestendig zijn.

In 2023 wordt onder andere samengewerkt in het programma ‘Versterking Crisisbeheersing en Brandweerzorg’. Op centraal niveau wordt in het wettelijk kader de regierol van de minister van JenV versterkt, als ook de regierol van de NCTV op de uitvoering. Op decentraal niveau wordt de regierol van de voorzitter van de veiligheidsregio en de burgemeester verduidelijkt.

Ook worden voorbereidingen getroffen om C2000 te vervangen en wordt verder gewerkt aan modern staatsnoodrecht.

Cybercrime

Uit de Veiligheidsmonitor 2021 blijkt dat cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit vrijwel net zo vaak slachtoffers maken als traditionele criminaliteit. Daarom investeert het OM in de aanpak van cybercrime en versterkt het de opsporingscapaciteit in het digitale domein. Dit maakt het mogelijk om kennis en capaciteit bij het OM op niveau te brengen en de internationale en publiek-private samenwerking verder te ontwikkelen. Er wordt tevens ingezet op bewustwording bij personen en organisaties. Daarbij wordt voorlichting gegeven over de risico’s en de mogelijkheden er maatregelen tegen te nemen.

Keten

Het nieuwe Wetboek van Strafvordering is een belangrijke prioriteit van dit kabinet en voor de invoering daarvan zijn daarom de benodigde financiële middelen beschikbaar gesteld. In 2023 werken we verder aan dit majeure wetgevingsproject. Ook gaan we verder met het voorbereiden van de implementatie van het nieuwe wetboek. Daarbij richten we ons op de digitale processen, de werkprocessen en het opleiden van medewerkers

In 2023 ronden we het digitaliseringstraject van de strafrechtketen af. Dit betekent dat het project ‘Digitaal procesdossier’, waarmee processen verbaal digitaal worden verwerkt, dan in heel Nederland wordt gebruikt. Ook realiseren we drie multimediavoorzieningen voor politie, openbaar ministerie (OM) en Rechtspraak. Daarmee is dan voor alle partijen binnen de keten alle beeld- en audiomateriaal beschikbaar dat relevant is voor het procesdossier.