Openbare Orde
De burgemeester is op grond van artikel 172 Gemeentewet belast met de handhaving van de openbare orde in zijn gemeente. Openbare orde is de normale gang van het maatschappelijk leven op een bepaalde plaats en onder de gegeven omstandigheden. Het openbaar bestuur heeft bevoegdheden nodig om de openbare orde te handhaven.
De bevoegdheden van de burgemeester zijn opgenomen in de Gemeentewet. In de Politiewet 2012 zijn bepalingen opgenomen die de rol van de burgemeester en de raad op het gebied van openbare orde en veiligheid onderstrepen. De afgelopen decennia zijn de bevoegdheden van het openbaar bestuur toegenomen. Aan de burgemeesters zijn tal van nieuwe bevoegdheden toegekend.
Naast bevoegdheden op basis van de Gemeentewet en op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) oefent de burgemeester bevoegdheden uit op basis van bijzondere wetten. Bij de bevoegdheden op basis van de Gemeentewet horen onder andere bevoegdheden die voort zijn gekomen uit de Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast. Op basis van de APV oefent de burgemeester bevoegdheden uit die onder andere betrekking hebben op de sluiting van panden, bestuurlijke ophouding, cameratoezicht en aanwijzing van gebieden voor preventief fouilleren. Verder heeft de burgemeester bijzondere bevoegdheden op basis van de wet BOPZ en de Wet tijdelijk huisverbod. De burgemeester legt over het uitoefenen van deze bevoegdheden verantwoording af aan de gemeenteraad.
In de Politiewet 2012 zijn bepalingen opgenomen die de rol van de burgemeester en de raad op het gebied van openbare orde en veiligheid onderstrepen. In artikel 38b en artikel 39 van de Politiewet 2012 wordt bepaald dat de gemeenteraad ten minste eenmaal in de vier jaar de doelen vaststelt die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft door handhaving van de openbare orde en de hulpverlening door de politie.