High Impact Criminaliteit

Woninginbraak, overvallen, straatroof en geweld zijn High Impact Crimes (HIC). Deze delicten vertonen qua aard en dadergroepen een sterke overeenkomst. Ook de aanpak van deze delicten komt overeen. Het zijn delicten met een grote impact op het slachtoffer, diens directe omgeving en het veiligheidsgevoel in de maatschappij. De aanpak van deze delicten wordt met name lokaal bepaald.

De aanpak van deze delicten richt zich op een intensieve persoonsgerichte benadering, op de aanpak van mobiel banditisme (rondtrekkende criminele bendes) en op het versterken van de heterdaadkracht (het vermogen om kort na het delict de dader te pakken). Verder is preventie een sleutel tot het terugbrengen van het aantal delicten. Dit kan alleen succesvol zijn als er bij de aanpak sprake is van een nauwe samenwerking tussen gemeenten, politie, ondernemers en burgers.

Op 19 mei 2016 informeerde de minister van Justitie en Veiligheid de Tweede Kamer met een voortgangsrapportage (pdf, 89 kB) over de aanpak van High Impact Crimes. Hij schrijft in zijn brief dat het aantal door de politie geregistreerde overvallen, straatroven, woninginbraken en expressief geweld delicten is gedaald naar het laagste niveau in de afgelopen tien jaar.

De gezamenlijke aanpak, onder regie van het lokaal bestuur, heeft hier aan bijgedragen. Bij deze aanpak is ingezet op een drietal sporen:

  • Dadergerichte aanpak (opsporing en vervolging en recidivebeperking bij hotshots en hotgroups);
  • Gebiedsgerichte aanpak (gebiedsgericht toezicht in de openbare ruimte en gelegenheidsbeperkende preventie op hotspots en hottimes);
  • Slachtoffergerichte aanpak (slachtofferhulp en schadevergoedingsregelingen).

Het streven van de minister is om de komende jaren de tot nu toe bereikte resultaten ten minste vast te houden. Voor deze opdracht staan alle bij de aanpak van deze vormen van criminaliteit verbonden partijen gezamenlijk aan de lat. Maar de regie hiervoor ligt bij het lokaal gezag.

Aan de landelijke beleidsdoelstelling politie zijn in tegenstelling tot de vorige Veiligheidsagenda (2015-2019) geen landelijke (kwalitatieve of kwantitatieve) afspraken voor HIC meer verbonden. Op lokaal niveau worden de aanpak en afspraken bepaald. Overvallen, straatroven, excessief geweld en woninginbraken zijn high impact crimes die een grote en soms blijvende impact hebben op slachtoffers, familie en andere betrokkenen. Daarom zullen publieke en private partners, waaronder de politie, de taskforce Overvallen en straatroven continueren.

Criminaliteitsontwikkeling

Het aantal geregistreerde woninginbraken daalde in 2018 verder met -13%, van 49.147 woninginbraken in 2017 naar 42.761 afgelopen jaar. Het aantal geweldsdelicten nam vorig jaar ook verder af, van 75.552 in 2017 naar 72.557 in 2018 ( -4%). Ook het aantal straatroven daalde, zij het licht van 3.590 in 2017 naar 3.528 in 2018 (-2%). De ontwikkeling van het aantal overvallen liet afgelopen jaar een trendbreuk zien. Na jaren van daling stokte die het afgelopen jaar en steeg het aantal overvallen licht met +4% van 1.098 overvallen in 2017 naar 1.143 overvallen afgelopen jaar (bron: data.politie.nl, 17-01-2019).

Trendrapport 2013-2017

In opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft DSP-groep een analyse gedaan van de ontwikkelingen van High Impact Crimes (HIC) over de periode 2013-2017: Trendrapport High Impact Crimes 2013-2017.

De dalende trend van het aantal High Impact Crimes, hierna HIC, in Nederland heeft de afgelopen jaren gestaag doorgezet, maar kent voor overvallen in 2017 een lichte afvlakking. De ophelderingspercentages van de drie delicten laten geen eenduidige ontwikkeling zien en fluctueren over de afgelopen jaren, te weten: woninginbraken tussen 9,5%-10,4%; overvallen 49,9%-59%; straatroof 25,7%-30,0%. Het aantal aangehouden verdachten neemt geleidelijk af tot 2017, maar laat voor straatroven en overvallen een lichte stijging zien in 2017.

Geregistreerde misdrijven 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Straatroof 7990 7005 5431 4738 4179 3592
Diefstal/inbraak woning 91711 87534 71141 64672 55503 49213
Overval 2106 1688 1320 1225 1148 1102

* bron statline cijfers politie (politie.nl 1 september 2018)

Betrouwbaarheid cijfers

In september 2016 kwam een rapport uit over de betrouwbaarheid van verantwoordingscijfers over woninginbraken, overvallen en straatroof. De Inspectie van JenV deed op verzoek van de minister onderzoek naar de deugdelijkheid van de cijfers van High Impact Crimes. De Inspectie gaf een oordeel over de betrouwbaarheid van de cijfers, die gebruikt werden voor de verantwoording in het kader van de aanpak van HIC-misdrijven.

Uit het onderzoek blijkt dat de verantwoordingscijfers betrouwbaar zijn. Dit betreft zowel de uniformiteit van definities, de technische eigenschappen van het registratiesysteem en de in de teams aanwezige specifieke medewerkers die de administratieve afhandeling van de registraties uitvoeren, zowel de aantallen als de percentages van de betreffende misdrijven.

Wel stelt de inspectie dat de politie vanaf 2016 nadere maatregelen moet nemen om de zuiverheid van de oplossingspercentages te kunnen blijven garanderen. Verder constateert de inspectie dat het begrip ophelderingspercentage in de praktijk tot verwarring kan leiden, omdat de begrippen ‘opgehelderd misdrijf’ en ‘opgelost misdrijf’ door elkaar worden gebruikt. De minister schrijft in zijn reactie aan de Kamer dat de uitkomsten van het onderzoek van de inspectie laten zien dat er geen reden tot twijfel is over de validiteit van de HIC-cijfers.

Onderzoek

Het CBS publiceerde in maart 2015 de Veiligheidsmonitor 2014, het jaarlijkse bevolkingsonderzoek naar onveiligheid, dat mede in opdracht van de minister van JenV is gehouden. Daaruit blijkt dat het aantal mensen dat slachtoffer wordt van veelvoorkomende criminaliteit, zoals geweld, diefstal of vandalisme, opnieuw is gedaald. Burgers ervaren volgens de Veiligheidsmonitor minder overlast van groepen hangjongeren, drugs of dronken mensen op straat. Ook de overlast van verkeer en fysieke verloedering is in 2014 afgenomen. In de periode 2005-2014 is het aantal personen van 15 jaar en ouder dat naar eigen zeggen slachtoffer werd van veelvoorkomende criminaliteit in totaal met ruim 30% gedaald. Werden in 2005 nog bijna drie op de tien Nederlanders (28%) hiermee geconfronteerd, in 2014 waren dit er minder dan twee op de tien (19%).

In 2018 onderzocht het WODC recidive onder daders van High Impact Crimes. De HIC-recidive (binnen twee jaar opnieuw veroordeeld voor een HIC delict) is het hoogst onder woninginbrekers: binnen twee jaar heeft 19% een nieuwe veroordeling voor een HIC-delict. Van de straatrovers recidiveert 12% met een HIC-delict en bij overvallers is dit 7%.Bij alle HIC delicten is de recidive afgenomen over de jaren. Zo neemt het aantal woninginbrekers dat binnen twee jaar opnieuw veroordeeld is af van 63% naar 57%. De recidive onder straatrovers is met wat schommelingen gedaald van 57% tot 51%. De recidive onder overvallers is gedaald van 52% tot 38%. Deze daling zet pas in vanaf 2007. Tot en met 2021 levert het WODC jaarlijks een rapportage op met een nieuwe jaargang.

Op basis van de studie in 2019 kunnen drietal conclusies getrokken worden. Allereerst blijkt uit de resultaten dat HIC-daders een actieve dadergroep vormen en vaak al op een jonge leeftijd beginnen met crimineel gedrag. Ten tweede laten de resultaten een mogelijke trendbreuk in de recidiveontwikkeling zien. Tot 2013 daalde de recidive onder alle drie de HIC-dadergroepen, maar in 2014 en 2015 is dit gestagneerd of is er zelfs sprake van een stijging van de recidive. Tot slot is het opvallend dat het aantal veroordeelde HIC-daders sinds 2002 fors is afgenomen, terwijl de recidive het afgelopen decennium lang niet zo sterk is gedaald. De laatste jaren (2013 tot en met 2015) is zelfs sprake van een stabilisatie of stijging van de recidive, terwijl het aantal veroordeelde HIC-daders ook in deze jaren aanzienlijk is afgenomen.

 

Meer informatie