5 december 2023

Regioburgemeester Dijksma aan het woord

Aanpak uitsluiting, discriminatie en racisme

Een veilige werkomgeving en inclusie binnen de politieorganisatie staan hoog op de agenda. Eerder werd duidelijk dat uitsluiting, racisme en discriminatie structurele problemen zijn binnen de politie. Dit vraagt daarom ook een structurele aanpak. Eind vorig jaar is het beleid om discriminatie binnen de politie tegen te gaan aangescherpt. Een plan van aanpak ziet toe op het expliciteren van de norm, aanscherping van de sanctioneringssystematiek, inzet op herstel en verzoening en leiderschapsontwikkeling. De politie is daarbij transparant in haar aanpak. Voorop staat dat er géén ruimte is voor uitsluiting, discriminatie en racisme binnen de politie.

We gaan hier echt werk van maken

De maatschappelijke roep om het aanpakken en voorkomen van discriminatie en racisme is groot. Dat specifiek de politieorganisatie en haar optreden onder een vergrootglas ligt, is niet zo vreemd, zo stelt Sharon Dijksma, die namens de regioburgemeesters het thema in portefeuille heeft. “Dat is logisch, want naast een grote eigenstandige overheidsorganisatie, is zij ook de handhaver van dit type onrecht buiten op straat. Dat maakt dat de lat hoog ligt en ook hoog moet liggen”. Hoe politie hier intern mee omgaat, werkt direct door op het vertrouwen en de legitimiteit die zij in de samenleving heeft. “Het is van groot belang dat de politie een divers samengestelde organisatie is, hier moeten we echt werk van maken. Eenieder moet zich kunnen herkennen in onze politie, dat is de kracht van de verbinding en de lokale verankering van de politie in onze samenleving. En dat is wat in deze tijden zo nodig is en waar we zuinig op moeten zijn”, zegt Dijksma. “Natuurlijk moet fout gedrag genormeerd worden, daar moet heel duidelijk tegen worden opgetreden en dat is in het verleden niet altijd even goed gegaan.” Tegelijkertijd is er besef dat een stevigere aanpak en meer transparantie binnen die aanpak ook meer incidenten aan het licht brengt. “Bedenk wel, het is een organisatie van meer dan 65.000 mensen. Dat is een minimaatschappij op zich. Natuurlijk is het de norm dat de politie integer handelt, rechtvaardig bejegent en dat de organisatie een veilige plek is voor iedereen. Maar het is een illusie te denken dat er niets voorvalt. Dat betekent alleen niet dat je direct in algemene zin moet stellen dat het niet goed gaat binnen onze politie. En ook niet dat iedere politieagent discrimineert. Er gaat heel veel wél goed. Het betekent juist dat de organisatie er mee aan de slag is. En dat is iets wat tijd nodig heeft, wat wij, bestuurders, maar ook de politiek en de samenleving, de politie ook moeten gunnen. Je verandert een grote organisatie niet van de ene op de andere dag, maar je moet er wel elke dag hard aan werken”.

Regioburgemeesters ondersteunen de aanpak en transparantie

Niet alleen de politieorganisatie, maar velerlei (overheids)organisaties hebben hier mee te maken. Het speelt breder in onze samenleving. Het is aan de overheidspartners gezamenlijk om discriminatie te bestrijden en recht te doen aan mensen van alle culturen, achtergronden en overtuigingen. De regioburgemeesters ondersteunen daarom de aanpak van de politie en juichen transparantie hierover toe. Ook willen zij kijken hoe zij lokaal nog meer kunnen bijdragen aan de verbinding in steden, wijken en dorpen. “Het gaat ook echt over de vraag wat voor een politie willen we zijn”, zegt Dijksma. “Daar hoort normeren bij want nogmaals: er is géén ruimte voor uitsluiting, discriminatie en racisme binnen de politie. Maar minstens zo belangrijk is het leren. Door alleen incidenten te bestraffen, halen we niet het beste in de mens naar boven. Het leren binnen de organisatie kan scherper en preciezer”, zegt Dijksma. “Het gaat over het leren van incidenten, maar ook het leren van en met de samenleving over verschillende perspectieven. Het vraagt om een balans in moraliteit en wetshandhaving. Belangrijk daarbij is het besef dat discriminatie begint bij het gevoel gediscrimineerd te zijn en dat discriminatie vaak een uitkomst is van impliciete vooroordelen.”

Bestuurlijk gesprek en maatschappelijk debat in de regio’s

Een burgemeester speelt, als vertegenwoordiger van de gemeente met een gemeentelijk antidiscriminatiebeleid en als gezag over de politie, een belangrijke rol in de aanpak van discriminatie. Daarnaast is hij vertegenwoordiger van de bij het gemeentelijk discriminatiebeleid behorende antidiscriminatie-voorzieningen en staat hij voor een verbonden samenleving. Waar het gaat over de werkwijze van politie en impact op de legitimiteit van politie, kan een burgemeester bijdragen aan het herstel van vertrouwen, bijvoorbeeld door uitleg te geven over de werkwijze en een brug te slaan tussen inwoners, gemeente en politie. Er bestaat alleen geen one size fits all. Hoe je als overheidspartners met elkaar zorgdraagt voor deze verbinding of herstel na incidenten, is van vele factoren afhankelijk. Daarbij is het randvoorwaardelijk om in tijden van rust de maatschappelijke verbinding aan te gaan, maar ook te onderhouden. Weten wat je aan elkaar hebt, benaderbaar zijn, luisteren en erkennen zijn sleutelfactoren. Zowel voor overheidspartners onderling als in de verbinding met de samenleving. “Daarom is het belangrijk om hier met elkaar in driehoeksverband, samen met het Openbaar Ministerie en politie zelf over van gedachten te wisselen en dit gesprek breder te trekken met ook andere specialisten en belanghebbenden. En nog mooier, om als overheidspartners met elkaar het maatschappelijk debat met burgers, belangengroepen en gemeenteraden op te zoeken. We moeten het thema niet schuwen, we moeten verbinden”, aldus Dijksma.

Een diverse en verbonden politie

Tot slot geeft regioburgemeester Dijksma het volgende mee. “Kritiek op de politie is van alle tijden en daarbij moeten we als bestuurder niet schromen om op te staan en actief en verbindend op te treden. In eventuele kritiek beluister ik juist een verlangen naar een goede politie van en voor iedereen. We zijn trots op onze politiemensen en moeten ons blijven inzetten voor een diverse en verbonden politie. Waar eenieder zich veilig, thuis en gehoord voelt. Zowel als politiemedewerker en als burger”.